Opublikowano: LEX nr 1108592, OSA 2012/10/42-45

Postanowienie

Sądu Apelacyjnego w Lublinie

z dnia 14 września 2011 r.

II AKzw 865/11

TEZA aktualna

Uwzględnienie wniosku o umorzenie grzywny i kosztów sądowych wymaga uznania, że po wydaniu wyroku nastąpiła istotna zmiana sytuacji majątkowej, osobistej lub rodzinnej skazanego. Orzeczenie tej kary oznacza bowiem, iż ocena stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych skazanego została już dokonana przez sąd orzekający, który poprzez treść wyroku dał wyraz przekonaniu, że sprawca uiści grzywnę lub będzie ją można ściągnąć w drodze egzekucji.

TEZA aktualna

Rozłożenie grzywny na raty jest fakultatywne, a podstawową przesłanką zastosowania tej instytucji jest pozytywne ustalenie, że natychmiastowe jej uiszczenie pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Powyższe oznacza, że sąd każdorazowo ma obowiązek ustalenia w oparciu o zebrane dowody, czy przesłanka ta ma miejsce. Ustaleń tych winno się dokonywać w oparciu o stan majątkowy skazanego, o dane dotyczące faktycznych jego zarobków, sytuację rodzinną, stan zdrowia skazanego, wykształcenie i zawód w powiązaniu z możliwościami zarobkowymi itp. Sąd, mimo wystąpienia przesłanki z art. 49 § 1 k.k.w., nie jest zobligowany do jej zastosowania, a winien także kierować się zasadami celowości.

TEZA aktualna

1. Przez "niemożność uiszczenia grzywny", należy rozumieć nierealność jej uiszczenia, pomimo między innymi odroczenia ściągnięcia albo rozłożenia na raty.
2. Sąd, mimo wystąpienia przesłanki z art. 49 § 1 k.k.w., nie jest zobligowany do jej zastosowania, a winien także kierować się zasadami celowości.

UZASADNIENIE

Skład orzekający

Przewodniczący: Sędzia SA Zbigniew Makarewicz.

Przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Lublinie: Anny Utnik-Wojtowicz.

Sentencja

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym, po rozpoznaniu w sprawie Zuzanny R. skazanej za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. i in. zażalenia wniesionego przez skazaną na postanowienie Sądu Okręgowego w S. z dnia 26 lipca 2011 r. (sygn. akt (...), (...), (...)) w przedmiocie umorzenia kary grzywny i kosztów sądowych oraz rozłożenia tych należności na raty na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. postanawia:

1. utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie;
2. zwolnić skazaną Zuzannę R. w całości od zapłaty wydatków za postępowanie odwoławcze i określić, że ponosi je Skarb Państwa.

Uzasadnienie faktyczne

Powołanym na wstępie postanowieniem Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku skazanej o umorzenie kary grzywny i kosztów sądowych, z urzędu natomiast rozłożył te należności na 12 rat miesięcznych. Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła skazana, która podniosła, że należności te winny być umorzone bowiem jej sytuacja finansowa jest trudna, alternatywnie wniosła o rozłożenie orzeczonej grzywny i kosztów sądowych na 24 raty.

Uzasadnienie prawne

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 51 k.k.w., jeżeli skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie może uiścić grzywny, a wykonanie tej kary w innej drodze okazało się niemożliwe lub niecelowe, sąd może, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, grzywnę w całości lub w części umorzyć. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie w zakresie umarzania należności sądowych (art. 206 § 2 k.k.w.).

Kodeks stwarza możliwość umorzenia kary grzywny i należności sądowych o ile przesłanki określone w art. 51 k.k.w. zaistnieją łącznie. Biorąc pod uwagę realia niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że w przypadku skazanej nie został spełniony warunek w postaci niemożliwości lub niecelowości ściągnięcia grzywny na innej drodze. Przez niemożność uiszczenia grzywny, należy bowiem rozumieć nierealność jej uiszczenia pomimo min. odroczenia ściągnięcia albo rozłożenia na raty. Ostatecznie kara grzywny może zostać także wykonana w formie zastępczej kary pozbawienia wolności. W tej sytuacji orzekanie o jej umorzeniu, na obecnym etapie postępowania, byłoby przedwczesne.

W tym miejscu należy podnieść, że uwzględnienie wniosku o umorzenie grzywny i kosztów sądowych wymaga uznania, że po wydaniu wyroku nastąpiła istotna zmiana sytuacji majątkowej, osobistej lub rodzinnej skazanego. Orzeczenie tej kary oznacza bowiem, iż ocena stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych skazanego została już dokonana przez sąd orzekający, który poprzez treść wyroku dał wyraz przekonaniu, że sprawca uiści grzywnę lub będzie ją można ściągnąć w drodze egzekucji. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak również z treści zażalenia nie wynika natomiast, aby tego rodzaju zmiana sytuacji bytowej skazanej zaistniała w niniejszej sprawie (wyrok uprawomocnił się w dniu 30 listopada 2010 r.). W tej sytuacji zasadnie Sąd I instancji rozłożył skazanej grzywnę oraz koszty sądowe na raty uznając, że będzie ona w stanie uregulować powyższe należności właśnie w tej formie. Stosownie do treści art. 49 § 1 k.k.w. sąd może rozłożyć na raty lub odroczyć spłatę grzywny na czas nie przekraczający 1 roku, jeżeli natychmiastowe jej wykonanie pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki (przepis ten ma odpowiednie zastosowanie do kosztów sądowych). Oznacza to, że rozłożenie grzywny na raty jest fakultatywne, a podstawową przesłanką zastosowania tej instytucji jest pozytywne ustalenie, że natychmiastowe jej uiszczenie pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Powyższe oznacza, że sąd każdorazowo ma obowiązek ustalenia w oparciu o zebrane dowody, czy przesłanka ta ma miejsce. Ustaleń tych winno się dokonywać w oparciu o stan majątkowy skazanego, o dane dotyczące faktycznych jego zarobków, sytuację rodzinną, stan zdrowia skazanego, wykształcenie i zawód w powiązaniu z możliwościami zarobkowymi itp. Sąd, mimo wystąpienie przesłanki z art. 49 § 1 k.k.w. nie jest zobligowany do jej zastosowania, a winien także kierować się zasadami celowości. Jak wynika też z powołanego wyżej przepisu zasadniczo maksymalny czas rozłożenia grzywny na raty nie może przekroczyć jednego roku. Jednakże zgodnie z art. 49 § 2 k.k.w. w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, a zwłaszcza wówczas gdy wysokość grzywny jest znaczna, można rozłożyć grzywnę na raty na okres do 3 lat.

Orzekając w przedmiocie rozłożenia skazanej Zuzannie R. grzywny i kosztów sądowych na 12 rat Sąd wziął pod uwagę wskazane powyżej okoliczności i zasadnie uznał, iż wobec skazanej nie zachodzą okoliczności określone w art. 49 § 2 k.k.w. Po pierwsze łączna kwota należności sądowych ciążących na skazanej nie jest znaczna, po wtóre posiada ona stały comiesięczny dochód w wysokości ponad 1.200 złotych miesięcznie. Ani stan zdrowia skazanej ani jej sytuacja finansowa nie uzasadniają rozłożenia przedmiotowych należności na dłuższy termin.

Konkludując stwierdzić trzeba, że stanowisko wyrażone przez Sąd I instancji w zaskarżonym postanowieniu jest trafne, natomiast uzasadnienie środka odwoławczego nie dostarcza argumentów przemawiających za jego uwzględnieniem.

Z uwagi na to, że sytuacja finansowa skazanej jest trudna zachodzą podstawy do uznania, że poniesienie wydatków za postępowanie odwoławcze byłoby dla niej zbyt uciążliwe. Dlatego na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. należało zwolnić ją od ich uiszczenia.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł, jak na wstępie.