Uprawnienia ucznia

IV SA/Wr 450/18 - Wyrok

Data orzeczenia

2018-11-28

Data wpływu

2018-10-04

Sąd

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu

Sędziowie

Lidia Serwiniowska /przewodniczący sprawozdawca/

Symbol z opisem

6146 Sprawy uczniów

Hasła tematyczne

Oświata

Skarżony organ

Kurator Oświaty

Treść wyniku

*Uchylono decyzję I i II instancji

Powołane przepisy

Dz.U. 2018 nr 0 poz 2096; art. 7, art. 77, art. 80, art. 107 par. 3; Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jedn.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Lidia Serwiniowska ( spr.) Sędziowie sędzia WSA Ewa Kamieniecka, sędzia WSA Wanda Wiatkowska-Ilków, , Protokolant starszy sekretarz sądowy Dorota Hurman, po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 r. sprawy ze skargi G. M. reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego B.M. na decyzję Dolnośląskiego Kuratora Oświaty we W. z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie braku potrzeby kształcenia specjalnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzające je orzeczenie nr [...]z dnia [....]r.

Uzasadnienie

Uzasadnienie:


Zaskarżoną decyzją z dnia[...]. nr [....] Dolnośląski Kurator Oświaty ( dalej organ II instancji, organ odwoławczy) na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm. dalej k.p.a.) oraz § 25 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno - pedagogicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1743 dalej rozporządzenie), po rozpatrzeniu odwołania z dnia 7 czerwca 2018 r., wniesionego przez B. M. przedstawiciela ustawowego - matkę małoletniego G. M. ( dalej strona skarżąca ) od orzeczenia nr [...]z dnia [...]o braku potrzeby kształcenia specjalnego dla chłopca , wydanego przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną nr 2 w L. (dalej organ I instancji) utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.


W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ wskazał, dotychczasowy przebieg postępowania. Ustalił, że dziecko uczęszcza do Szkoły Podstawowej nr [...] w Zespole Szkół Integracyjnych w L.. Chłopiec w 2011 roku został zgłoszony do Publicznej Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej nr 2 w L. w związku ze stwierdzoną u niego nadwzrocznością obu oczu i niedowidzeniem oka prawego, co przyczyniało się do obniżonej zdolności widzenia przede wszystkim z bliska. Spostrzegany przez niego obraz był nieostry. Skarżący otrzymał wówczas w dniu [...]r. orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność w zakresie widzenia nr [...]. Następnie w dniu [....]r. zostało wydane dla chłopca orzeczenie nr [...]o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność w zakresie widzenia - uczeń słabowidzący na czas nauczania wczesnoszkolnego. W dniu 19 kwietnia 2018 r. strona skarżąca złożyła w organie I instancji wniosek o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla chłopca. W uzasadnieniu wniosku wskazano, że ubiega się o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na, cyt. "Dalszą kontynuację terapii względem widzenia". Wraz z wnioskiem strona przedłożyła następujące dokumenty: zaświadczenie lekarskie z dnia 4 kwietnia 2018 r. wydane przez specjalistę chorób oczu; orzeczenie o niepełnosprawności wydane dla G. M. przez Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w L. o nr [...] z dnia [....]r., a także opinię rehabilitanta wzroku - tyflopedagoga, wystawioną w dniu 15 listopada 2017 r. Dodatkowo przedłożono opinię z dnia 28 marca 2018 r. o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka wystawioną przez wychowawcę klasy oraz informację dotyczącą odbytych zajęć korekcyjno - kompensacyjnych w ramach terapii pedagogicznej wystawioną przez nauczyciela prowadzącego zajęcia.


Na posiedzeniu Zespołu Orzekającego w dniu [...]r. (o którym strona została prawidłowo zawiadomiona, nie wzięła jednak udziału) po przeanalizowaniu możliwości rozwojowych dziecka, na podstawie diagnozy psychologicznej i pedagogicznej opracowanej przez specjalistów Poradni, jak również omówieniu stanu zdrowia chłopca z lekarzem w oparciu o zaświadczenie wydane przez lekarza specjalistę chorób oczu, członkowie Zespołu jednogłośnie podjęli decyzję o odroczeniu wydania orzeczenia dla skarżącego do czasu uzupełnienia istotnych informacji w dokumentacji medycznej. Uznano za niezbędne przedłożenie zaświadczenia lekarskiego, w którym to lekarz specjalista określi stopień ostrości widzenia u dziecka po zastosowanej korekcji okularowej.


W dniu 14 maja 2018 r. strona dostarczyła zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka wydane przez specjalistę chorób oczu wraz z określeniem stopnia ostrości widzenia.


Posiedzenie Zespołu Orzekającego odbyło się w dniu 23 maja 2018 r. o czym strona została zawiadomiona i pouczona o przysługującym jej prawie wzięcia udziału w posiedzeniu. Strona nie stawiła się na posiedzeniu. Z posiedzenia Zespołu Orzekającego sporządzono protokół nr [...]z którego wynika, że po przeanalizowaniu możliwości rozwojowych dziecka, na podstawie diagnozy psychologicznej i pedagogicznej opracowanej przez specjalistów Poradni, jak również omówieniu stanu zdrowia chłopca z lekarzem w oparciu o zaświadczenie wydane przez lekarza specjalistę chorób oczu, członkowie Zespołu jednogłośnie podjęli decyzję o wydaniu orzeczenia o braku potrzeby kształcenia specjalnego dla skarżącego.


W uzasadnieniu swojej decyzji (orzeczenie nr[....]) organ I instancji podkreślił, że na podstawie załączonej dokumentacji medycznej chłopczyk nie wymaga kształcenia specjalnego i wydania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na słabe widzenie, gdyż zastosowana korekcja okularowa spowodowała poprawę ostrości widzenia. Przedstawiona dokumentacja, zdaniem członków zespołu orzekającego, wskazuje na prawidłową ostrość widzenia Gabriela, co stało się istotnym faktem dla rozstrzygnięcia sprawy. W związku z powyższym decyzją Zespołu Orzekającego skarżący nie otrzymał orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.


Strona skarżąca w ustawowym terminie złożyła odwołanie od powyższego orzeczenia. W uzasadnieniu matka skarżącego wskazała: Syn miał orzeczenie z poradni psychologiczno - pedagogicznej o potrzebie kształcenia specjalnego jako uczeń słabowidzący od roku 2011. Dzięki orzeczeniu z poradni G. mógł korzystać z tyflopedagoga (zajęcia w poradni i w szkole), zajęć wychowawczo - dydaktycznych oraz kompensacyjnych w szkole. Według opinii szkoły syn powinien kontynuować dalsze zajęcia. Dzięki pracy poradni, szkoły, lekarzy i nas rodziców Gabryś zaczął widzieć nam na oko. Dalsze leczenie i rehabilitacja oraz kształcenie specjalne może pozwoli dziecku na lepsze widzenie.


Na kolejnym posiedzeniu w dniu [...]r. organ pierwszej instancji jednogłośnie utrzymał w mocy stanowisko zawarte w orzeczeniu nr [...]z dnia 23 maja 2018 r. i przekazał sprawę do rozpatrzenia organowi II instancji.


Organ odwoławczy nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania. Wskazał, że u chłopca występuje niedowidzenie oka prawego, zez rozbieżny oka prawego oraz brak obuocznego widzenia. Zastosowana u ucznia korekcja okularowa, a także leczenie pleoptyczne i ortoptyczne spowodowały poprawę ostrości widzenia. Aktualnie ostrość widzenia po korekcji okularowej jest zachowana. Diagnoza przeprowadzona w poradni w marcu 2018 r. wykazała, że chłopiec dysponuje dobrymi możliwościami intelektualnymi, co przy dalszej odpowiedniej stymulacji i systematycznej pracy zapewni chłopcu osiąganie pozytywnych ocen. Zdaniem organu odwoławczego istotne z punktu widzenia procesu dydaktycznego są informacje dotyczące poziomu funkcjonowania językowego jak i pisemnego dziecka, sposobu percepcji, stopnia zrozumienia informacji odbieranych drogą wzrokową, umiejętności pracy z tekstem pisanym, tj. zapamiętywanie, analiza, interpretacja, co jak można wyczytać z opinii nr [...]r., chłopiec opanował w stopniu zadawalającym. G. ma dobrą spostrzegawczość wzrokową, nie ma trudności w czytaniu. Wykazuje prawidłowe rozumienie samodzielnie czytanych tekstów, zarówno na głos jak i po cichu, co jest jego mocną stroną. Podkreślono, że na podstawie analizy dostarczonej dokumentacji medycznej oraz przeprowadzonych badań psychologicznych i pedagogicznych, Zespół Orzekający nie zakwalifikował chłopca do grupy osób niepełnosprawnych - słabowidzących, którym przysługuje kształcenie specjalne.


Dalej wskazano, że zgodnie z typologią i klasyfikacją stopni uszkodzenia wzroku i ze względu na ostrość widzenia można wyodrębnić trzy grupy osób z uszkodzeniami wzroku: dzieci całkowicie niewidome, dzieci z resztkami wzroku i słabowidzące. Dzieci niewidome to przede wszystkim uczniowie całkowicie niewidzący, a także z ostrością wzroku mniejszą niż pięć procent oraz z bardzo ograniczonym polem widzenia (nie większym niż 20 stopni). Słabowidzący to uczniowie, u których ostrość wzroku wynosi od 5 do 30 procent. Dzieci słabowidzące mimo bardzo osłabionego wzroku, mogą przy jego pomocy poznawać otaczający nas świat, korzystać ze wzroku przy czytaniu, pisaniu, w przeciwieństwie do dzieci niewidomych, u których wzrok jest zastępowany innymi zmysłami. Poza zaburzeniami w ograniczeniu pola widzenia i ostrości wzroku czy rozpoznawaniu barw, u dzieci słabowidzących mogą występować jeszcze inne dysfunkcje utrudniające naukę, jak: brak lub znaczne osłabienie akomodacji, oczopląs, światło wstręt, zaburzenia adaptacyjne, a także choroby typu jaskra czy zaćma. Dzieci słabowidzące nie stanowią jednolitej grupy. Ich możliwości widzenia znacznie się różnią w zależności od zakresu uszkodzenia czynności wzrokowych. Dzieci słabowidzące z obniżoną ostrością wzroku mają z reguły trudności w spostrzeganiu: małych przedmiotów, szczegółów większych przedmiotów, małych liter, cyfr i innych znaków graficznych.


Podkreślono, że zgodnie z obowiązującymi przepisami § 12 i § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno - pedagogicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1743) w związku z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1578), uczniowie z uszkodzonym wzrokiem, w zależności od stopnia uszkodzenia oraz wyników diagnozy przeprowadzonej przez zespół diagnostyczny działający w publicznej poradni psychologiczno - pedagogicznej, mogą uzyskać orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci niewidomych lub słabowidzących. W dalszej części szczegółowo opisano na czym polega realizacja orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niewidzenie lub słabowidzenie.


Dalej organ odwoławczy stwierdził, po dokonaniu dogłębnej analizy dostarczonej przez organ I instancji, w tym m.in. zaświadczenia lekarskiego, wydanego przez lekarza specjalistę chorób oczu, diagnozy psychologicznej i pedagogicznej opracowanej przez specjalistów Poradni oraz opinii ze szkoły o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka, że organ I instancji prawidłowo zakwalifikował skarżącego do grupy osób nie mających uszkodzonego wzroku, co mogłoby wpływać na jego funkcjonowanie i wydał orzeczenie braku potrzeby kształcenia specjalnego.


Jednocześnie organ II instancji wskazał, że należy zindywidualizować i dostosować organizację oraz metody pracy w warunkach szkolnych dla skarżącego poprzez udzielenie skutecznej pomocy psychologiczno - pedagogicznej zgodnie z opinią nr 206/17/18 z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie objęcia ucznia pomocą psychologiczno - pedagogiczną oraz dostosowaniem wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do jego indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych, a także zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591). Wskazane orzeczenie organu odwoławczego stało się przedmiotem skargi złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego: art. 75 ust. 1 k.p.a. oraz art. 78 ust. 1 k.p.a. -poprzez pominięcie w rozważaniach stanowiska szkoły, do której uczęszcza G. M., o konieczności dalszego kontynuowania zajęć dodatkowych w celu dalszego prawidłowego jego rozwoju;art. 77 k.p.a. poprzez nierozpatrzenie zabranego w sprawie całego materiału dowodowego w sposób wyczerpujący i adekwatny w odniesieniu do stanu faktycznego sprawy, w szczególności całkowicie pomijając kwestie związane z nieprawidłowościami w funkcji wzrokowo-przestrzennej czy też wzrokowo-ruchowej;art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów; art. 107 §1 pkt 3 k.p.a. w zw. z art. 107 §3 k.p.a. poprzez uzasadnienie Decyzji nr [...]z dnia [...]r. w sposób uniemożliwiający dokonanie instancyjnej kontroli jego prawidłowości z uwagi na lakoniczność i nieprecyzyjność oraz brak odniesienia się do przesłanek uzasadniających potrzebę kształcenia specjalnego, co powoduje, że organ nie dokonał uzasadnienia decyzji w sposób prawidłowy i mający na celu przekonać Skarżącego do prawidłowości rozstrzygnięcia. W konsekwencji wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Organu I Instancji wraz z określeniem jakie czynności powinien podjąć organ II instancji, w szczególności w jakim zakresie powinien on uzupełnić postępowanie dowodowe, aby doszło do jednoznacznego zakwalifikowana, czy Gabriel Masłowski wymaga kształcenia specjalnego z uwagi na zaburzenia prawidłowości funkcji wzroku. Ponadto wniesiono o zasądzenie od organu na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wnosząc o oddalenie skargi podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.


Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył co następuje:


Działając w granicach kompetencji wynikających z art. 1 § 2 ustawy z 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz.2107) w związku z art. 3 § 2 pkt 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t,j, Dz.U. z 2018r., poz. 1302.), zwanej dalej p.p.s.a. sąd administracyjny jest obowiązany skontrolować, czy zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem. Sąd nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Dokonując tak rozumianej oceny zaskarżonej decyzji, oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji tj. orzeczenia z dnia [...]Sąd doszedł do przekonania, że skarga zasługiwała na uwzględnienie. Podstawą materialnoprawną rozstrzygania w kontrolowanej sprawie, o potrzebie kształcenia specjalnego, są przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t,j. Dz.U. 2018, poz 996 ze zm.) zwana dalej ustawą oraz przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno- pedagogicznych (Dz.U. 2017, poz. 1743) zwanego dalej rozporządzeniem.


Kwestią, którą przede wszystkim Sąd uznał w sprawie za istotną jest problem merytorycznych kryteriów oceny, czy zachodzi potrzeba orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Stosownie do art. 1 pkt. 1oraz 5-7 ustawy system oświaty zapewnia w szczególności:-realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;- dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;- możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną, niedostosowaną społecznie i zagrożoną niedostosowaniem społecznym, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;- opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych. Zgodnie z art.127 ust. 1 ustawy kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki odpowiednio w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i szkołach lub oddziałach integracyjnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach specjalnych i ośrodkach, innych formach wychowania przedszkolnego i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 7. Uczniowi objętemu kształceniem specjalnym dostosowuje się odpowiednio program wychowania przedszkolnego i program nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia. Dostosowanie następuje na podstawie opracowanego dla ucznia indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w ust. 10. (art. 127 ust.3 ustawy).W zależności od rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia niepełnosprawności intelektualnej, dzieciom i młodzieży, o których mowa w ust. 1, organizuje się kształcenie i wychowanie, które stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację i resocjalizację oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę. (art. 127 ust.4 ustawy). Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia niepełnosprawności intelektualnej (art. 127 ust.10 ustawy). Od orzeczeń tych rodzice dziecka mogą złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołanie do kuratora oświaty (art. 127 ust.12 ustawy ). W art.127 ust. 18 ustawy ustawodawca zawarł upoważnienie dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, aby określił on, w drodze rozporządzenia, skład zespołów orzekających, tryb ich powołania, szczegółowe zasady działania tych zespołów, tryb postępowania odwoławczego, wzory orzeczeń i opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Rozporządzenie powinno uwzględniać jak najpełniejszą realizację potrzeb dziecka lub ucznia, a także zapewnić możliwość dostosowania form przygotowania przedszkolnego form kształcenia oraz działań w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, do aktualnych możliwości psychofizycznych dziecka lub ucznia. Na podstawie przywołanej delegacji ustawowej zostało wydane wspomniane rozporządzenie w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Rozporządzenie określa skład i tryb powoływania zespołów orzekających, szczegółowe zasady działania zespołów orzekających, tryb postępowania odwoławczego, oraz wzory orzeczeń i opinii. Próżno w nim natomiast szukać kryteriów na podstawie których organy winny ocenić, czy dana osoba powinna zostać skierowana do kształcenia specjalnego, czy też nie – tak aby w (zgodnie z upoważnieniem ustawowym) została uwzględniona jak najpełniej realizacja potrzeb dziecka. W takim przypadku poszukując kryteriów, którymi winny kierować się zespoły orzekające wydające orzeczenia w przedmiocie potrzeby kształcenia specjalnego oraz rozstrzygający w tych sprawach kuratorzy oświaty, należy odwołać się do treści samej ustawy o systemie oświaty. Zdaniem Sądu wspomniane kryteria należy odkodować z treści powołanego na wstępie art.127 ustawy. Zgodnie ze zdaniem pierwszym tego przepisu kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież, niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Wynika z tego, że kształceniem specjalnym należy objąć dzieci i młodzież niepełnosprawną ,niedostosowaną społecznie lub zagrożoną niedostosowaniem społecznym:1) wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki,2) wymagające stosowania specjalnych metod pracy. Orzekając, na podstawie tego przepisu o potrzebie kształcenia specjalnego organ nie ma zatem oceniać, czy ktoś wymaga kształcenia specjalnego, bo jest chory (np. na autyzm). Organ ma ocenić, czy dana osoba dotknięta schorzeniem powodującym jej niepełnosprawność czy "niedostosowanie społeczne" – jest w takim stanie, że edukacja tej osoby może przebiegać w ramach zwykłej organizacji nauki i przy użyciu zwykłych metod pracy, czy też edukacja tej osoby wymaga stosowania specjalnej organizacji nauki i specjalnych metod pracy. Uznanie, że stosownie zwykłych metod nauki i zwykłych metod pracy nie zapewni "najpełniejszej realizacji potrzeb dziecka" w zakresie edukacji – powinno skutkować orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ( por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 21 maja 2013 r. sygn. II SA/Bd 91/13 pogląd ten zachowuje swoją aktualność wobec tożsamej treści regulacji przepisów nowej ustawy Prawo oświatowe w zakresie kształcenia specjalnego). Obowiązkiem organu jest zatem dbałość o zapewnienie możliwości jak najefektywniejszego rozwiązania prowadzącego do ustalenia takiej formy wychowania i nauczania, która uwzględnia zasób wiadomości i umiejętności posiadanych przez dziecko i zapewnia ich dalsze doskonalenie w wyniku właściwego, dostosowanego do indywidualnych potrzeb wsparcia.( por. wyr NSA z dnia 19 grudnia 2017 r. sygn.. akt I OSK1190/17) Mając na względzie, że w kontrolowanej sprawie organy winny rozstrzygnąć w powyższy sposób a tego nie uczyniły Sąd uznał, że zaskarżona decyzja, jak też poprzedzające je orzeczenie zostały wydane z naruszeniem art. 127 ust. 1 ustawy oraz z naruszeniem norm prawa procesowego tj. art. 7, art. 77 § 1 , art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a. Organy orzekające w sprawie po ewentualnym uzupełnieniu postępowania dowodowego, winny w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy i na podstawie całokształtu materiału ocenić czy dana okoliczność istotna dla sprawy została udowodniona. Przy tej ocenie w istocie tak jak podnosi to strona w skardze organ winien uwzględnić zarówno dowody przedstawione przez stronę wnioskującą, jak również przeprowadzone z urzędu w toku postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji ma na celu m.in. przekonanie strony i organów (także Sądu) o zasadności i poprawności podjętego rozstrzygnięcia. Z art. 107 § 3 k.p.a. jednoznacznie wynika, że uzasadnienie podjętego rozstrzygnięcia powinno być skonstruowane w sposób umożliwiający realizację zasady ogólnej przekonywania (art. 11 k.p.a.), a także objaśniać tok myślenia prowadzący do konkretnego rozstrzygnięcia w sprawie. Motywy rozstrzygnięcia muszą być tak ujęte, aby strona zainteresowana mogła zrozumieć i w miarę możliwości zaakceptować zasadność przesłanek faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ przy jej wydaniu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. akt II SA/Bk 98/12, opubl. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych dostępnej poprzez stronę internetową http://orzeczenia.nsa. gov.pl/ oraz wskazane tam wyroki: NSA OZ w Gdańsku z 6 maja 1999 r. II SA/Gd 134/97, Lex nr 44166 i z dnia 29 września 1987 r. IV SA 220/87). Takie uzasadnienie daje również rękojmię, iż organ dołożył należytej staranności przy podejmowaniu rozstrzygnięcia. W kontrolowanej sprawie organy skupiły się w gruncie rzeczy na ocenie, czy chłopiec wymaga kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność - słabowidzenie postrzeganą zatem przez organ tylko w kontekście powołanej w uzasadnieniu decyzji odwoławczej regulacji §1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, przy jednoczesnym braku wykluczenia właśnie takiego powodu jego niepełnosprawności. Trzeba przy tym podkreślić, że powołana regulacja pozostaje w zgodzie z upoważnieniem ustawowym do określenia w drodze rozporządzenia warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, nie zaś do określania kategorii niepełnosprawności bądź przejawów niedostosowania społecznego lub przejawów zagrożenia niedostosowaniem społecznym. Wykładnia przepisów rozporządzenia wykonawczego musi być dokonywana w zgodzie z ustawą, na podstawie której zostało ono wydane, a zwłaszcza nie jest dopuszczalna wykładnia zawężająca przesłanki ustawowe z powołaniem się na unormowania aktu podustawowego. Oznacza to, że wskazanie w § 1 pkt 1 rozporządzenia na kategorie niepełnosprawności dzieci i młodzieży, dla których rozporządzenie określa warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki nie ma charakteru zamkniętego, skoro ustawa systemie oświaty gwarantuje objęcie kształceniem specjalnym dzieci i młodzież niepełnosprawne, bez względu na rodzaj niepełnosprawności. Innymi słowy, fakt, że w § 1 pkt 1 rozporządzenia zawarto wyliczenie rodzajów niepełnosprawności dzieci i młodzieży, dla których rozporządzenie określa warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki nie oznacza, że wyliczenie to stanowi zamknięty katalog wykluczający objęcie kształcenie specjalnym dziecko posiadające orzeczenie o niepełnosprawności. O ile zatem katalog ten z pewnością dotyczy dzieci i młodzieży wskazanych § 1 pkt 1-3 rozporządzenia, to regulacja ta nie wyklucza objęcia kształceniem specjalnym również innych dzieci i młodzieży. Bezwzględnie bowiem dzieci i młodzież legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz.U.z 2016 r., poz. 2046 z późn. zm.)., mają prawo do realizacji kształcenia się oraz wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju, prawo do nauczania dostosowanego treścią, metodami i organizacją do możliwości psychofizycznych i specjalnych form pracy dydaktycznej opieki przez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych ( art. 1 pkt 5-7 ustawy). Zauważyć należy, że ustawa w art. 4 zawiera definicje pojęć użytych w ustawie, wśród których nie wymienia się definicji niepełnosprawności. Pojęcie niepełnosprawności użyte w ustawie o systemie oświaty należy zatem wykładać systemowo uwzględniając przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Brak jest zatem podstaw do uznania, że osoba uznana za osobę niepełnosprawną w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu przepisów oświatowych. Nieuprawnione są zatem konkluzje organu odwoławczego, który dwukrotnie w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia stwierdził, mimo stosownego orzeczenia wydanego przez Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w L. ( obowiązującego do 2020 r.) że chłopiec zasadnie nie został zakwalifikowany do grupy osób niepełnosprawnych – słabowidzących, niemających uszkodzonego wzroku, którym przysługuje kształcenie specjalne ( odpowiedni o strona 7 i8 uzasadnienia zaskarżonej decyzji). Zakres kształcenia specjalnego uregulowano w ustawie wskazując, że obejmuje się nim dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym. Z powyższego przepisu nie wynika przecież aby uczeń niepełnosprawny, nawet o innych deficytach, niż wskazane w rozporządzeniu wykonawczym, a więc akcie o randze niższej niż ustawa, podlegał wykluczeniu z kształcenia specjalnego. Rozporządzenie wykonawcze doprecyzowuje wyłącznie konieczność objęcia szczególną organizacją nauki i metod pracy dzieci, z uwagi na ich osobiste cechy i uwarunkowania wskazujące na konieczność innej organizacji nauki. Zgodnie z ustawą orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia niepełnosprawności intelektualnej. Jak wynika z powyższych rozważań – zdawkowa ocena dokonana w kontrolowanej decyzji z takiego właśnie punktu widzenia nie jest oceną, jaka powinna zostać przeprowadzona w świetle art.127 ust. 1 ustawy. Z tej perspektywy należy ocenić także większą część uzasadnienia zaskarżonej decyzji, które sprowadza się do przytoczenia w żaden sposób niezindywidualizowanej na potrzeby okoliczności tej sprawy, typologii i klasyfikacji stopni uszkodzenia wzroku oraz konsekwencji, z punktu widzenia obowiązujących przepisów, objęcia orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego osoby słabowidzącej. Co więcej także w pozostałym zakresie oceny formułowane przez organy są niezwykle lakoniczne bez dokonania głębszej i całościowej analizy wszystkich znajdujących się w aktach opinii, badan i zawartych w nich zaleceń. W rozstrzygnięciach w istocie tak jak podnosi autor skargi, brak szczegółowego odniesienia do opinii o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka z dnia 28 marca 2018 r. oraz informacji od nauczycieli prowadzących zajęcia korekcyjno-kompensacyjne oraz zajęcia rewalidacyjne. Nie umknęło uwadze Sądu, także, że opinia rehabilitanta wzroku stanowiąca właściwie podstawowy element poza zaświadczeniem lekarskim z dnia 4 kwietnia 2018 r. ( na etapie późniejszym uzupełnionym o wskazanie ostrości wzroku po zastosowaniu korekcji) pozwalający na pełną i aktualną ocenę stanu narządu wzroku chłopca, została sporządzona w dniu 15 listopada 2017 r. zatem prawie dziewięć miesięcy przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Ocena powyższych dowodów została dokonana wybiórczo, z uwzględnieniem w zasadzie tylko aspektów pozytywnych zauważonych w rozwoju ucznia. Pominięto choćby powtarzające się w kilku dokumentach rozpoznanie niskiego rozwoju funkcji wzrokowo – przestrzennych i wzrokowo ruchowych ( np. opinii z dnia 14 czerwca 2018 r., w zestawieniu wyników badań sporządzone przez członka Zespołu orzekającego pedagoga Ewelinę Biszko) co jest znamienne szczególnie wobec istotnych deficytów w tej dziedzinie zdiagnozowanych w poprzednim orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z dnia 13 marca 2014 r. Uzasadnienie sprowadzające się do prostego stwierdzenia, jakie są pozytywne, dobrze rokujące wyniki badań, diagnoz chłopca , bez żadnej próby kompleksowego wyjaśnienia, dlaczego wskazane w nich deficyty rozwojowe oraz wskazania do objęcia chłopca dalszą terapią rewalidacyjną oraz pomocą psychologiczno- pedagogiczną ( opinie i informacje wystawione przez szkołę do której uczęszcza chłopiec) jak i dostosowania wymagań edukacyjnych do jego indywidulanych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ( także opinia z dnia 14 czerwca 2018r. oraz opinia rehabilitanta wzroku) nie dają uzasadnienia dla wnioskowanego przez stronę skarżącą orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Posługując się tego rodzaju uzasadnieniem organ występuje w roli niesprawdzalnej wyroczni, a jego rozstrzygnięcie nie poddaje się w żaden sposób kontroli – ani strony, ani sądu administracyjnego. Dodatkowo należy podkreślić, że Kurator jako organ odwoławczy nie może ograniczyć się do formalnej oceny orzeczenia organu I instancji (Zespołu Orzekającego), poprzez zdawkowe stwierdzenie o prawidłowości kwalifikacji dokonanej przez organ I instancji. W myśl obowiązującej zasady ustrojowej dwuinstancyjności, organ odwoławczy pełni kompetencje zarówno kontrolne, jak i merytoryczne. Oznacza to, że organ ten winien rozpatrzyć sprawę na nowo w jej całokształcie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 października 1999 r., sygn. akt IV SA 1313/98, opubl. w Systemie Informacji Prawnej LEX pod nr 48725). Cechą postępowania odwoławczego w ujęciu art. 138 k.p.a. jest bowiem to, że organ odwoławczy nie ogranicza się do kontroli decyzji organu I instancji, lecz obowiązany jest ponownie sprawę rozstrzygnąć. Wymieniony przepis nakłada na organ administracji obowiązek merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy nie może zatem jedynie przytaczać ocen, których dokonał organ I instancji. Podkreślając, że organ odwoławczy nie może ograniczyć się do formalnej oceny decyzji organu pierwszej instancji należy przy tym wskazać, że kurator jest wprawdzie organem jednoosobowym, nie wyspecjalizowanym tak jak zespół orzekający (w skład którego, stosownie do § 4 ust. 2 rozporządzenia wchodzi: co do zasady dyrektor poradni psychologiczno – pedagogicznej, psycholog, pedagog i lekarz, a który to skład może zostać rozszerzony o innych potrzebnych specjalistów, stosownie do § 4 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia) i może nie dysponować wiedzą specjalistyczną, tym niemniej stosownie do § 25 ust. 5 rozporządzenia kurator oświaty zasięga, w miarę potrzeb, opinii psychologa, pedagoga, lekarza lub innego specjalisty. Będąc zatem samodzielnym organem merytorycznym, kurator oświaty posiada niezbędne środki prawne, zapewniające mu możliwość sformułowania własnej, merytorycznie spójnej oceny sprawy, czego ewidentnie w tej sprawie także zabrakło. Ze względu na powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) oraz art. 135 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji wyroku. Przy ponownym rozpatrzeniu wniosku strony organ winien uwzględnić powyższą ocenę prawną i szczegółowe wskazania, zgodnie z dyspozycją art. 153 p.p.s.a. przez jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy w okolicznościach tej sprawy stosowanie wobec niepełnosprawnego ucznia zwykłych metod nauki i zwykłych metod pracy zapewni najpełniejszą realizację potrzeb dziecka w zakresie jego edukacji.

Pobierz orzeczenie: